Een uitvaart gaat over het leven
“Een goed afscheid is het mooiste geschenk dat je nabestaanden kunt geven,” zegt Karin van Rooijen uit Herxen. Na een ingrijpende gebeurtenis in haar persoonlijke leven besloot ze in 2019 het roer om te gooien en zich te wijden aan het begeleiden van persoonlijke en betekenisvolle uitvaarten.
Waarom koos je voor het vak van uitvaartbegeleider?
“Begin 2013 kreeg ik een telefoontje dat je nooit hoopt te krijgen: mijn zus belde dat haar tweejarige dochtertje levenloos in haar bedje was gevonden. Na de uitvaart bleef het me bezighouden: de kleine roze mand in die enorme grijze rouwauto, het niet weten hoe we mijn nichtje haar laatste verzorging konden geven waardoor de begrafenisondernemer het volledig overnam. Ik vroeg me af: “Kon dat niet anders?”
Die vragen bleven jarenlang in mijn hoofd. Ik had allerlei functies bij Stegeman, maar rond mijn vijftigste besloot ik het roer om te gooien en begon ik aan de opleiding tot uitvaartbegeleider. Tijdens stages in het mortuarium van een ziekenhuis, een crematorium en bij een uitvaartbegeleider leerde ik het vak kennen.
Inmiddels heb ik mijn eigen bedrijf, InSalland Uitvaartzorg, en werk ik daarnaast voor andere uitvaartondernemers.”
“Een uitvaart is, wat mij betreft, geslaagd als het lukt recht te doen aan iemands hele leven.”
Wat maakt jouw werk bijzonder?
“Elke dag is anders. Als uitvaartverzorger ben ik crisismanager en evenementenorganisator in één. Ik kan me niet voorstellen dat ik ooit zoveel voldoening zou kunnen halen uit een andere baan.
Ik vraag altijd om een foto of video van de overledene. Een foto waarop je bijvoorbeeld goed kunt zien hoe hij of zij lachte. Of bewegend beeld waarop de manier van lopen te zien is. Dat maakt iemand tot wie hij of zij was. Een uitvaart is, wat mij betreft, geslaagd als het lukt recht te doen aan iemands hele leven.
Voor mij is het ook belangrijk dat alle stemmen gehoord worden. Laatst begeleidde ik de uitvaart van een gescheiden man. Zijn tienerzoon woonde bij zijn moeder en werd bijna over het hoofd gezien. In overleg met de familie zorgden we ervoor dat juist hij, op deze jonge leeftijd, tastbare herinneringen heeft voor later.”
“Het belangrijkste is dat het afscheid recht doet aan de overledene en dat de nabestaanden er een goed gevoel bij hebben.”
Hoe ga je om met de emoties van families die je begeleidt?
“Ik ben een mens en word soms ook geraakt. Bijvoorbeeld toen de ouders van een te vroeg geboren baby’tje hun kindje voor de allerlaatste keer vasthielden. Of een zoon die zijn hele leven naar erkenning van zijn vader verlangde en besefte dat die woorden nooit meer uitgesproken zouden worden. Op zulke momenten benoem ik het: ‘Ik heb ook een brok in mijn keel.’
Ik probeer families te ondersteunen door hen zoveel mogelijk zelf de regie te geven. Het mooiste is als ze het afscheid zelf kunnen invullen. Mijn rol is dan meer bewaken van het hele proces en sturen waar nodig. Het gaat erom dat zij zich gehoord voelen en dat het afscheid recht doet aan hun dierbare.”
Welke rol spelen rituelen en tradities in jouw werk?
“Elke cultuur heeft zijn eigen rituelen en tradities, en dat vind ik mooi. Ik stel me op als gast en vraag: wat is hier gebruikelijk? Dat kan gaan over de juiste parkeerplek voor de rouwauto, maar ook over de richting van het gezicht, naar Mekka, waarop de overledene van islamitische afkomst, begraven moet worden.
Bij een Chinese begrafenis maakte ik mee dat nepgeld en eten meegegeven werden in de kist, als symbool voor rijkdom en zorg in het hiernamaals. Bij het sluiten van de kist draaide men zich af om niet door de dood meegetrokken te worden. Na afloop waren er cadeautjes en snoep om de bittere smaak van rouw te verzachten.
Rituelen en tradities bieden een mooie inkijk in hoe mensen omgaan met verlies. Het zijn die details die het werk bijzonder maken.”
Hoe heeft dit werk jouw kijk op het leven en de dood veranderd?
“Ik zorg ervoor dat ik geen bucketlist heb. Leef je leven nu en maak je geen zorgen over kleine dingen, al overkomt dat mij natuurlijk ook weleens. Ik ben ook anders gaan kijken naar eindeloze medische behandelingen. Soms wordt het sterven zo lang uitgesteld dat je je moet afvragen of het toevoegt aan het leven.
Wat ik ook heb geleerd, is dat een goed afscheid niet alleen belangrijk is voor de overledene, maar vooral voor de nabestaanden. Ik breng het hier in huis ook ter sprake bij Gert: ‘Waar gaan we afscheid van je nemen? Hier in huis of in de schuur naast je geliefde motoren?’ Ik wil graag weten wat hij wil of anders ècht niet wil.”
“Hoewel een overlijden verdrietig is, wordt er ook vaak gelachen.”
Wat zijn de grootste misvattingen over jouw beroep?
“Veel mensen denken dat er vaste regels zijn, dat dingen ‘zo horen’. Maar er kan zoveel meer. Ik vraag altijd: hoe willen jullie het? En dan kijk ik hoe we dat praktisch uitvoerbaar kunnen maken.
Hoewel een overlijden verdrietig is, wordt er ook vaak gelachen. Ook vrolijke herinneringen komen naar boven. En uiteraard, gepast, kan humor helpen om lastige knopen door te hakken. Het is echt een mix van een lach en een traan.”
Wat zou je mensen willen meegeven over afscheid nemen?
“Bereid het voor, al is het maar in grote lijnen. Laat in ieder geval weten wat je echt niet wilt. Het is een geschenk aan je nabestaanden als je duidelijk maakt wat je wensen zijn. Zij zitten in rouw en hebben al genoeg aan hun hoofd. En zorg dat je verzekering nog aansluit bij je wensen. Oude polissen dekken vaak veel minder dan je denkt, en het is naar als nabestaanden met extra kosten worden opgezadeld.
Het belangrijkste is dat het afscheid recht doet aan de overledene en dat de nabestaanden er een goed gevoel bij hebben. Het gaat niet om wat anderen ervan vinden, maar om wat voor jou en je dierbaren goed en troostvol voelt.”
foto: Marie Broeckman
Een goed voorbereid afscheid is een waardevol geschenk dat Karin iedereen gunt. Herxenaren die hierover met Karin in gesprek willen, zijn van harte welkom om vrijblijvend contact op te nemen (06-18729651 of insallanduitvaartzorg@ziggo.nl)
