Visie
Plaatselijk Belang Herxen
2019-2030
Wanneer is iemand een Herxenaar?
In Herxen zal iemand hierover niet snel een standpunt innemen. Het gesprek gaat wel vaak over hoeveel jaar iemand in Herxen woont. De geboren Herxenaar lijkt het geen belangrijk punt te vinden. Uiteindelijk blijkt dat als men veertig jaar woont dat je, je dan een Herxenaar mag noemen of je bent er geboren dan ook natuurlijk. Het heeft toch iets magisch.
Een geboren Herxenaar van in de zestig vertelt over de twee dikke bomen dicht aan de oever van de IJssel. Als kind ging je daar met je ouders heen om te zwemmen op een warme zomerdag. Als je de IJssel kon overzwemmen en weer terug dan kon je zwemmen. Bij de dikke bomen sprak je af met vrienden om te zwemmen, te vissen en fikkie te stoken. Vissen ging met een hengel van bamboe. Met gemak ving je prachtig grote karpers. Ook nestelden daar de oeverzwaluwen. Als je, je hand in het gat stak, heel diep, dan kon je er een handvol eitjes uithalen of een jonge vogel. En als er later gevoel voor de liefde kwam, dan sprak je s `avonds af bij de dikke bomen met het mooiste meisje van Herxen. Als jij weet waar die twee dikke bomen stonden dan ben je een Herxenaar. Zegt de zestiger.
Maar ze staan er niet meer. Met hoog water zijn ze weggespoeld. Wie weet nog waar ze stonden? Wie durft de plek aan te wijzen? Bewijzen kun je het niet. Wie durft dan te zeggen ik ben een Herxenaar? Wie kan dan zeggen zó hoort het hier! Wie weet dan wat de toekomst brengt, alles is mogelijk!
Dat is magisch mooi.
Inhoud:
inleiding
bijlage Demografische gegevens
De Herxernaren hechten vanzelfsprekend een groot belang aan veiligheid in het verkeer. Nu gebeuren er weinig tot geen ongelukken. Wel ontstaat er door toenemende drukte een gevoel van onveiligheid. Dit gevoel van onveiligheid is in de ogen van het bestuur net zo reëel als werkelijke onveiligheid bij werkelijke ongelukken of bijna ongelukken.
Het tweede waar Herxernaren grote waarde aan hechten is rust en ruimte. Door toenemende drukte op de wegen komt dit onder druk te staan. Dit is niet meetbaar gemaakt in feiten, maar ook hier is het bestuur van mening dat de emotie van het ervaren van drukte een grotere waarde heeft dan de feiten.
Visie:
Het gevoel van verkeersveiligheid en de ervaring van rust en ruimte zal toenemen wanneer zoveel mogelijk Herxernaren worden betrokken in het ontwerpen van plannen. De uitdaging hierin ligt werken, wonen en recreëren te combineren. Aanpassingen aan de inrichting van de wegen gebeurt alleen met hulp van visuele en natuurlijke middelen die op een logische wijze passen bij het karakter van het dorp.
Toetsing:
Het hieronder genoemde uitgangspunt wordt als toetsing gebruikt bij het maken van plannen.
Huidige situatie:
De bebouwde kom van Herxen heeft twee toegangswegen voor gemotoriseerd verkeer een derde toegangsweg via de IJsseldijk welke alleen toegankelijk is voor fietsers en wandelaars. Binnen de bebouwde kom geld een 30 km zone. Op de wegen buiten de bebouwde kom geld een maximumsnelheid van 60 km per uur behalve op de Rijksstraatweg N337, de verbindingsweg tussen Zwolle en Deventer en de aanliggende dorpen. Langs het dorp op de IJsseldijk ligt een fiets/wandelpad voor recreanten. Deze vormt tevens een fietsverbinding tussen Zwolle en Wijhe en de aanliggende dorpen Harculo, Windesheim en Herxen. Tussen het dorp en de N337 loopt een dubbelspoor wat de treinverbinding verzorgt tussen Zwolle en Deventer en de dorpen Wijhe en Olst. Bij Herxen ligt een spoorwegovergang welke noodzakelijk is voor een goede aanrijroute van het dorp.
Om van de trein gebruik te maken zijn de Herxernaren aangewezen op de stations in Wijhe of Zwolle. Het openbaar vervoer wat Herxen aandoet bestaat uit de streekbusverbinding tussen Zwolle en Deventer. In Herxen stopt de bus één maal per uur.
Herxen ligt in een agrarisch gebied met veel landbouwverkeer. Landbouwers en veehouders rijden met de landbouw voertuigen door het dorp om bij hun grond te kunnen komen. Ook het transport bedrijf Grolleman is gevestigd in het kern van het dorp. Vrachtwagens rijden door de bebouwde kom op het bedrijfsterrein van Grolleman te komen. Maar ook in de omgeving over de wegen als Schippershuizen, de Bremmelerstraat, Bulderingsweg en het Anem.
Het veiliger en toegankelijker maken van het kruispunt Herxen/N337.
Middels een rotonde of een oplossing zoals bij Windesheim maar dan met een aparte oversteekplaats voor fietsers. Tevens de wens meenemen voor het realiseren van een carpoolstrook als alternatief voor het openbaar vervoer.
Het langzamer laten rijden van verkeer in de bebouwde kom.
Met name in het deel vanuit het noorden vanaf de borden bebouwde kom tot aan transport bedrijf Grolleman.
Uit de enquête blijkt dat visueel versmallen, rode fietsstroken en/of aanpassen tot een fietsstraat de grootste voorkeur heeft. In een overleg met de betrokken gemeenteambtenaar, de werkgroep en het bestuur van het PB blijkt dat er voor dit plan voldoende draagkracht is.
De 60 km per uur op de toegangsweg door de Tiggelgaten wordt als een te hoge snelheid ervaren.
Partijen die nodig zijn om tot een plan te komen zijn: Aanwonenden, gemeente Olst-Wijhe, Staatbosbeheer, Vrienden van de Tiggelgaten en PB Herxen. Het bestuur van PB Herxen zal t.z.t. hierin initiatief nemen tot overleg.
Verbeterpunten en koppel kansen van het fiets/wandelpad op de IJsseldijk van Windesheim tot Wijhe.
Mogelijke oplossingen om de drukte op de dijk terug te dringen of in goede banen te leiden zijn bijvoorbeeld: gebruikers van buiten Herxen weren en te ontmoedigen of racefietser het gebruik verbieden. Maar er zijn ook vriendelijker oplossingen geopperd, zoals het plaatsen van borden met de vraag rekening met elkaar te houden. Een derde categorie zijn de oplossingen die hoge kosten met zich meebrengen maar wel duurzaam zijn. Een voorbeeld hiervan is het inrichten van twee paden een fietspad en wandelpad parallel aan elkaar op verschillende hoogtes. Het wandelpad op de kruin en het fietspad buitendijks twee meter lager.
Verminderen van sluipverkeer en te hard rijden over de Schippershuizen.
De weg Schippershuizen lig tussen het Anem en de verbindingswegen rondom Wijhe. De weg is niet bedoeld als doorgaande weg maar wordt wel veelvuldig zo gebruikt. Op de weg vindt een groter aantal verkeersbewegingen plaats dan waar de weg op berekend is. Het gevolg is dat de weg als onveilig wordt ervaren en dat de bermen worden stuk gereden door het verkeer dat er elkaar wil passeren. De gemeente heeft het initiatief genomen om met de aanwonenden een duurzame oplossing te bedenken.
De risicovolle maar onvermijdelijke combinatie van spelende kinderen en landbouw/vrachtverkeer.
Herxen ligt in een agrarisch gebied met veel landbouwverkeer. Landbouwers en veehouders rijden met de landbouw voertuigen door het dorp om bij hun grond te kunnen komen en ook in de wegen in de omgeving. Verder is het transport bedrijf Grolleman transport gevestigd in de kern van het dorp. In combinatie met spelende kinderen verhoogt dit de kans op ongelukken. Een eenvoudige oplossing voor deze situatie is er niet. Wel blijkt uit de enquête dat een deel van de aanwonenden zich zorgen maakt en onveiligheid ervaart. De chauffeurs van de voertuigen geven aan dat zij niet harder dan dertig (de toegestane snelheid) rijden. Het bestuur van het PB is daarom voornemens veilig-verkeersdagen te organiseren in samenwerking met veilig verkeer Nederland. Het doel is om de bereidheid om rekening met elkaar te houden toeneemt en om de kinderen te leren hoe om te gaan met grote landbouw/vracht verkeer.
Herxen is een aantrekkelijk dorp, met een inkomen dat de laatste jaren gemiddeld vergelijkbaar is met dat van de inwoners van Zwolle. In 2018 bestaat bijna 85% van de woningvoorraad uit koopwoningen. Door de gunstige ligging tussen natuurgebieden in en Zwolle en Wijhe op 10 autominuten afstand is de huizenprijs bovengemiddeld.
Herxen heeft een woningbestand van 155 woningen en heeft 386 inwoners. Waarvan +/- 46 % ouder is dan 65. en 17,2 % jonger, tussen de 15 en 24 jaar.
Het huidige beleid van de gemeente Olst-Wijhe is dat Herxen mag groeien met 1 woning per jaar en dat het dorp zijn karakteristieke lintbebouwing moet behouden. Bouwen kan alleen binnen de bebouwde kom.
Visie:
Om het dorp leefbaar te houden is het van belang er mensen van alle leeftijden in het dorp wonen. Dit is van belang om kennis door te geven maar ook om de energie in het dorp te behouden om het verenigingsleven levendig te houden. Daarnaast is ook een gezonde mix van Herxernaren die er al langer wonen (+25 jaar) en Herxernaren die relatief nieuwe bewoners zijn van het dorp van belang. De laatste groep zorgt voor nieuwe kennis en nieuwe beweging. De eerste groep heeft onvervangbare kennis van gewoonten en verworvenheden die het dorp het eigen karakter geeft. Een goede mix bestaat uit +/- 50% nieuwe en 50% oud Herxernaren.
Huidige situatie:
Wat het bestuur van het plaatselijk belang ziet gebeuren is dat ouderen zo lang mogelijk willen blijven wonen. Ouderen zijn van grote waarde voor de leefbaarheid van het dorp. De ouderen (66+) van nu zijn vitaal, kapitaal krachtig, hebben brede kennis en meer vrije tijd dan de werkenden. Ook zijn praktisch alle ouderen in Herxen verknocht aan hun woonplek en dragen hun dorp een warm hart toe en zijn vaak van harte bereid zich in te zetten bij een vrijwilligerstaak.
Een ander gemis is de groep in de leeftijd tussen de 20 en de 30 jaar. Deze groep is niet kapitaal krachtig genoeg om zich te vestigen in het dorp. Jonge mensen (nog zonder kinderen) hebben relatief veel vrije tijd en hebben het vermogen nieuwe bij de tijd passende activiteiten te ontplooien. Zij zijn dus belangrijk voor het verenigingsleven.
Tot nu toe lukt het goed om jonge gezinnen te trekken van buiten Herxen. Deze nieuwe Herxernaren kiezen bewust voor een klein dorp en tonen zich vaak zeer betrokken. Deze groep brengt nieuwe ideeën, energie, kennis en vaardigheden, waar het dorp veel voordeel van heeft. Het nadeel is wel dat deze groep niet beschikt over de kennis van oude gewoonten en de geschiedenis van het dorp. Hierdoor dreigen gewoonten en het typische Herxer karakter te verdwijnen. De mix van oud Herxernaren en nieuwe Herxernaren is op dit moment goed, maar dreigt door te slaan naar meer nieuw dan oud.
Kansen:
Grolleman bedrijfsterrein.
Het terrein van het transport bedrijf Grolleman bied in de toekomst mogelijkheden. Op welke termijn het transport bedrijf verplaatst wordt is niet duidelijk. Soms lijkt het snel te gaan maar dan blijkt het toch meer tijd te kosten. Het aantal woningen dat gebouwd kan worden is nog niet duidelijk. Dit kunnen er drie zijn maar ook twaalf.
Koppelkans bij de dijkversterking:
Een andere koppelkans zou zich eventueel voor kunnen doen bij de komende dijkversterkingen door het W. D.O.D. ‘Waterschap Drents Overijsselse Delta’ (het waterschap). Door de mogelijk geplande versterkingen kan er ruimte ontstaan voor bouwen met gebruik making van de regelingen “rood voor rood” en K.G.O. (Kwaliteit Groene Omgeving)
Tijdelijke woonunits of kangoeroewoningen
Een tijdelijke aanpassing van de woning (bijvoorbeeld uitbreiding of het tijdelijk plaatsen van een woonunit) om starters (vanwege te geringe kapitaalkracht) naast hun ouders te laten wonen of hulpbehoevende ouderen bij hun kinderen.
Te realiseren doelen:
In kaart brengen van de woonbehoefte van de Herxernaren voor zelfstandige woningen.
Dit in kaart brengen dient tweejaarlijks of meer te moeten gebeuren. Dit tot de kansen zoals het bedrijfsterrein en de koppelkans bij de dijkversterking zijn benut. Het meerdere malen in kaart brengen is nodig omdat bij andere woonkernen is gebleken dat woonbehoeften snel kunnen veranderen.
De mogelijkheden zijn helder voor (ver)bouwen en plaatsen van niet zelfstandige woningen.
Het beleid van de gemeente met de daarbij behorende procedures zijn helder. De woon(unit) wordt niet gerekend tot de woningvoorraad en zal dus tijdelijk zijn. De mogelijkheid om langer blijven wonen voor ouderen is mogelijk door het gebruik van domotica en waarbij via internetverbindingen hulp op afstand kan worden geboden. Het internet moet dan wel voldoen aan de gevraagde eisen. Het is een vraag of de internet voorzieningen in Herxen voldoen.
Inleiding:
Nederland heeft in overleg met andere Europese landen zichzelf opgedragen om in 2020, 20% van de energie behoefte schoon op te wekken. Deze opdracht geld ook voor de gemeente Olst-Wijhe en dus ook voor Herxen. In Olst-Wijhe is de totale energie behoefte is 250.000 mwh per jaar. Daarvan is 90% industrie en 10% huishoudens.
Uit de enquête kwam naar voren dat men vreest dat men het buitengebied gaat gebruiken om schone energie te winnen voor de grotere dorpen en steden. Omdat die niet de mogelijkheid hebben om op grote schaal energie te winnen. Met ervaart dit als dat de lasten in het buitengebied worden gelegd voor de lusten in de grotere dorpen en steden. Een financiële compensatie is dan wel het minst. Ook was duidelijk dat het merendeel van de Herxernaren windmolens in de omgeving als overlast zou ervaren.
Plannen van de overheid.
De gemeente Olst-Wijhe is voornemens vijf windmolens te plaatsen in de gemeente. Herxen is een van de vijf van “zoeklocaties”. In een digitale proefopstelling blijkt wel dat van de vijf zoeklocaties die er zijn, er drie goed zichtbaar zijn vanuit Herxen. De gemeente zegt toe dat de bewoners van het gebied waar de windmolens komen te staan een ruime financiële vergoeding tegemoet kunnen zien. Hoe dichter de molen op een woning geplaatst wordt, hoe hoger de vergoeding. De wethouder stelt wel dat inwoners van de gemeente geen stem hebben of de windmolens er komen en/of waar ze komen.
Naast het plaatsen van windmolen onderzoekt de mogelijkheden om zonneparken aan te leggen. Ook stimuleert de rijksoverheid, middels subsidies de burgers om zonnepanelen aan te schaffen.
Visie:
Voor het stimuleren van energiebesparing en het toepassen van duurzame energie ligt een belangrijke taak voor alle bedrijven en particulieren. De particulieren/burgers hebben zich georganiseerd in de belangen vereniging het Plaatselijk Belang Herxen. Het bestuur van het Plaatselijk belang Herxen is dan ook van mening dat zij het initiatief dient te nemen tot de eerste stappen naar een energie neutraal Herxen.
Voor particulieren is het ontbreken van financiële middelen soms het probleem. Daarbij komt dat een direct financieel voordeel niet altijd meteen kan worden gegeven.
Samenwerking met de woonkernen in de gemeente.
tijdens een bijeenkomst van de gemeenschappelijke plaatselijke belangen van Olst-Wijhe (GPBOW) op 31 mei is besloten om samen op te trekken in de energieopdracht. Wesepe is de komende twee jaar voorzitter het GPBOW. Zij zullen de nodige initiatieven nemen. Waar Herxen binnen de tender in ieder gezamenlijk gebruik van kan maken is een gratis energiescan, gratis warmtescan en gezamenlijk inkoop en leggen van zonnepanelen. Omdat de plaatselijk belangen niet over voldoende kennis beschikken en de nodige tijdinvesteringen kunnen leveren, gaat een externe deskundigen de organisatie en procesbegeleiding gaat doen. Deze organisatie wordt betaald uit middelen die de provincie beschikbaar stelt tot maximaal 5000 euro per woonkern.
nauwe samenwerking met bestaande energie-platforms en energie-professionals binnen de Provincie Overijssel en onze gemeente Olst Wijhe kennis, ervaring en creativiteit delen
Te realiseren doelen:
Hoofddoelen:
A. Herxen is in 2030 energie neutraal.
B. Het bestuur van het PB heeft de intentie uitgesproken om te gaan werken aan een plan waarin de woningen in Herxen in 2030 gas-loos kunnen zijn.
Werkdoelen voor de korte termijn:
1. Aansluiting zoeken en onderhouden met de andere woonkernen in Olst-Wijhe.
2. Inhuren van een deskundige met de door de provincie hiervoor verstrekte subsidie voor de ondersteuning van het organiseren van onderstaande oplossingen.
Maatschappelijke ontwikkeling
In 2030 zal 25% van de Nederlandse bevolking ouder zijn dan 65 jaar. Van de Herxer bevolking is nu 11,5% ouder dan 65 jaar en dat percentage zal groeien. Het aantal 75+-ers in Nederland zal verdubbelen. Ze zullen mobieler en waarschijnlijk gezonder en vitaler zijn dan de mensen die nu ouder dan 75 zijn. De Herxer samenleving zal er ongetwijfeld anders uit gaan zien, ook door het in verhouding kleiner wordende aantal jongeren in de leeftijd 20-30 jaar.
Uitgangspunt is het behoud van de voorzieningen die er zijn: het dorpshuis, een vorm van openbaar vervoer, AED, speelgelegenheid, internet, het rijke verenigingsleven en het nabuurschap.
Visie:
Voorzieningen zoals genoemd in dit hoofdstuk zijn voor Herxen onmisbaar. De opdracht om de voorzieningen te behouden is van levensbelang om het huidige niveau van leefbaarheid te behouden.
Wij zien hierin twee pijlers:
Dorpshuis “De Herxermarke”
Uit de enquête blijkt dat de Herxernaren heel tevreden zijn met het dorpshuis. Ze ervaren deze “huiskamer van Herxen” als een eigen plek waar men zich inderdaad ook thuis voelt.
Extra voorzieningen als een winkeltje, spreekuur voor een arts, fysiotherapeut en een pakketservice zou nog ontwikkeld kunnen worden. De uitkomst van de enquête zal worden gedeeld met de beheerders en Stichting Dorpshuis.
Samenwerking met Stichting Dorpshuis en de beheerders.
Stichting Dorpshuis en de beheerders hebben inmiddels vergaande plannen ontwikkeld om het dorpshuis te laten renoveren en aan de eisen van nu te laten voldoen. Ook is er een uitbreiding gepland die het dorpshuis een nieuw en moderner aanzien geeft. De contacten tussen het bestuur van het PB, Stichting Dorpshuis en de beheerders zijn zeer goed. Door de korte lijnen versterken de drie partijen elkaar en hebben oog voor elkaars belang en staan open voor initiatieven.
Voor verdere inzicht betreft de renovatieplannen van het dorpshuis verwijs ik naar de voorzitter van stichting dorpshuis; Fred Dalhuisen.
AED.
Bij de ingang van het dorpshuis hangt een AED. Het bestuur van het PB Herxen heeft o.a. als taak er voor te zorgen dat het apparaat onderhouden wordt en dat er voldoende mensen zijn opgeleid om de AED te bedienen. Gelukkig zijn er in Herxen ruim voldoende belangstellenden om de AED te bedienen. Een punt van verbetering is om borden te plaatsen die naar de plaats van de AED verwijzen.
Speelgelegenheden.
Een speelgelegenheid voor wat oudere kinderen zou welkom zijn. Iemand maakt de opmerking dat het niet “te aangeharkt” moet zijn. (Kinderen spelen graag op een plek waar ze kunnen experimenteren.) Ideeën hiervoor zijn een klimbos of een crossbaantje.
Een alternatief voor openbaar vervoer.
Zoals al genoemd in hoofdstuk 1 ziet het bestuur van het PB Herxen een kans om tijdens de aanpassing van het kruispunt ook een liftstrook aan te leggen. Deze kan mede gefinancierd worden door de financiën die de provincie beschikbaar stelt wanneer de busverbinding lijn 161 wordt opgeheven. Deze carpoolstrook kan het gemis van een busverbinding opvangen. De liftstrook zal ondersteund moeten worden met een app waarop de gebruikers kunnen aangeven dat zij een lift nodig hebben / aangeven bestemming en tijdstip van vertrek. Gebruikers zullen zich moeten registreren en zijn dus bekend. Wat ook een mogelijkheid is, is het plaatsen van een liftpaal die aangeeft dat er en lifter meegenomen wil worden. Om extra veiligheid te waarborgen kan onderzocht worden of een camera op de liftstrook geplaatst kan worden.
Snel-internet.
Naast de fysieke bereikbaarheid en de toestand van de wegen en paden in en rond Herxen wordt ook de toegang tot de ‘digitale snelweg’ steeds belangrijker. Internet is niet meer weg te denken in de maatschappij en is net als gas, water en elektriciteit een basisvoorwaarde geworden. Denk maar aan de mogelijkheden voor onderwijs, oud worden in je eigen huis, dankzij slimme technieken en thuis werken. Voor al deze mogelijkheden is een voorziening als glaskabel een must. Ondanks dat wij ons in Herxen van begin af hebben aangesloten en hebben geïnvesteerd in “Sallandglas” en ‘Glasvezelvanbuitenaf’ willen de exploiterende bedrijven niet investeren in Herxen. Hun argument: Herxen heeft al een goed functionerende koperkabel (coax) en is er daarom te weinig animo voor aansluiting op de glasvezel kabel. Dit terwijl wij middels enquête en voorinschrijvingen hebben aangetoond dat er wel voldoende animo is. Het bestuur is van mening dat de coaxkabel voor nu voldoet maar dat in de toekomst dit toch onvoldoende zal blijken. Het is daarom belangrijk nu al na te denken hoe wij in de toekomst kunnen beschikken over snel-internet. Hiervoor willen we een stappenplan ontwikkelen.
Het verenigingsleven en nabuurschap.
Herxen heeft een rijk verenigingsleven. Zonder deze verenigingen zou Herxen doodbloeden. Het is daarmee een onmisbare voorziening te noemen die voor de leefbaarheid en het welzijn van de inwoners van vitaal belang is. Het verenigingsleven en het nabuurschap zijn niet helemaal los van elkaar te zien. Het verenigingsleven voorziet in een behoefte om informeel maar wel structureel contacten te leggen. Het informele (alles is mag als het maar leuk is) maar wel op basis van een structuur (afspraak is afspraak) maakt dat men elkaar kent en laat ook ruimte om gekend te worden. Dit is een zeer belangrijke basis van veilig voelen. De volgende stap, hulp aanbieden of hulp vragen is een logische vervolg stap. Deze stap wordt ook regelmatig gezet. We spreken dan van nabuurschap.
Het gebeurt ook andersom, buren ontmoeten elkaar op bijv. een buurtbarbecue en versterken elkaars idee of delen een zorg waaraan vervolgens een actie wordt gekoppeld. Een mooi voorbeeld is de werkgroep “gas er af” of de werkgroep “bijenlint”. Het PB heeft als primaire taak het nabuurschap en daarmee het verenigingsleven te stimuleren en ideeën en initiatieven te ondersteunen.
Herxen ligt in een landelijk omgeving in een agrarisch gebied waar veel ruimte is voor natuur wat niet gebuikt wordt voor voedsel productie. Maar ook ingebed in twee natuurgebieden: De IJsselvallei met de uiterwaarden van de IJssel, de zogenaamde Herxerwaard en de Tiggelgaten (of Kleigaten). Deze laatste zijn ontstaan door kleiwinning voor de steenfabrieken bij Herxen en Windesheim. De Tiggelgaten zijn van Staatbosbeheer, die het onderhoud en de mogelijkheid tot gepaste exploitatie in handen hebben gegeven van de stichting; “vrienden van de Tiggelgaten” Een samenwerking tussen de dorpen: Herxen, Windesheim en Harculo. De uiterwaarden van de IJssel zijn in delen opgeknipt en in bezit van “Staatbosbeheer”, Het ‘Waterschap Drents Overijsselse Delta’ en van de stichting “landgoed Windesheim” (“Van de baron” in de volksmond.)
Uit de gehouden enquête blijkt dat de Herxernaren unaniem genieten van de natuur (recreëren) rondom het dorp. Veel van hen zijn juist vanwege deze natuur in Herxen komen wonen. Anderen zijn er mee opgegroeid. Beide groepen zijn zich bewust van de unieke plek en genieten volop van de omgeving. Het is logisch dat alle Herxernaren deze natuur willen beschermen, behouden en er optimaal van willen genieten. Het genieten is wel voor ieder persoonlijk en kan dus verschillen. Hierdoor kunnen belangen makkelijk botsen ook al is er ogenschijnlijk geen sprake van tegengestelde belangen. De uitdaging blijft om elkaar te belang te respecteren.
Visie:
De manier om met de verschillende belangen om te gaan, is het hanteren van twee gezonde waarden:
A. behouden van wat al aanwezig is
B. uitbreiden (mogelijkheden om te genieten) waar het kan.
Hoever uitbreiden kan is afhankelijk van drie normen en wel in deze volgorde:
Noot; Deze normen veranderen natuurlijk in de tijd door voortschrijdend inzicht. Wat we nu prima vinden, vinden we over tien jaar misschien een “doodzonde”.
“Behouden en uitbreiden waar kan”:
Er zijn verschillende ideeën om het genieten van de natuur uit te breiden, welke we langs de meetlat van ons uitgangpunt: “behouden en uitbreiden waar het kan”, leggen :
Koppelkansen bij de aanstaande dijkversterking en aanleggen van de nevengeul :
Het valt op dat het drukker wordt met fietsers en wandelaars over de dijk en door het dorp. Ook worden er door derden (motor of oldtimer clubs) toertochten georganiseerd die door ons dorp komen. Ook zijn er toeristen/dagjesmensen die het dorpshuis aandoen. Dit is goed voor het dorpshuis en daarmee ook goed voor Herxen. De extra inkomsten voor het dorpshuis betekenen een grotere overlevingskans en de kans op uitbreiden faciliteiten.
Iemand merkt in de enquête op dat het niet om veel toeristen gaat maar doordat het dorp klein is, het er al snel teveel zijn waardoor het als overlast wordt ervaren. Dat er meer komen is niet tegen te gaan, we kunnen alleen meebewegen.
Het is daarom belangrijk dat wij de ontwikkelingen volgen en alvast nadenken hoe wij met deze groep om willen gaan. De houding van de Herxernaren kan die van een goed gastheer zijn, die van zijn gasten ook goed gedrag terug verwacht.
Visie:
Rust, ruimte en het behoud van het huidige karakter van Herxen gaan voor de ontwikkeling van toerisme.
Toeristen zijn bij ons te gast. Zo willen wij hen ontvangen. De Herxernaren zijn daarmee gastheren/vrouwen zolang de toerist zich als gast gedraagt.
Welke maatregelen kunnen we al nemen.
Welke maatregelen worden al genomen.
De aanzet om te komen van een visie.
Er zijn twee belangrijke redenen om tot een dorpsvisie te komen:
A. Overheden die plannen ontwikkelen welke invloed hebben op leefbaarheid.
B. De belangen en wensen van de inwoners van Herxen die moeizaam tot ontwikkeling komen.
De buurtschap Herxen heeft belangen en wensen:
Voorbeeld hoe het tot nu toe gaat bij het ontwikkelen van plannen en hoe wij het in de toekomst willen:
De inwoners van Herxen zijn zeer tevreden mensen. Toch zijn er in de woonomgeving onderwerpen die herhaaldelijk onderwerp van gesprek zijn. Dan blijkt dat er toch wensen zijn. Met enige regelmaat wordt een plan aan een overheid voorgelegd. Soms wordt zo`n plan na enige tijd uitgevoerd en gaat een wens in vervulling. Dat een plan wordt uitgevoerd hangt af van het beleid van de overheden. Min of meer toevallig passen de wensen van de Herxernaren in het beleid van de overheid.
Afgelopen april was er opnieuw een overleg met de gemeente over een wens, waarvan het maar niet lukt om tot een plan te komen. De wens past niet in het huidige beleid van de overheid was de conclusie. Hoewel de overheid toch wel van harte is mee te bewegen in de wensen van de inwoners, lukt het niet of zeer moeizaam. Hoe kan een klein buurtschapje de overheid bewegen zijn beleid af te stemmen op haar wensen? De hamvraag is: “Hoe kunnen overheid en burgers participeren in elkaars plannen”. Het antwoord was duidelijk: “Niet meer komen met losse wensen en plannen maar een visie ontwikkelen, breed gedragen door de Herxernaren”.
Maatschappelijke ontwikkelingen.
– Veranderde rol gemeente. –
In het verleden nam de overheid vaak het initiatief voor ontwikkelingen en betrok daar de inwoners bij in de vorm van ‘burgerparticipatie’. Tegenwoordig gebeurt dat ook andersom: op tal van terreinen nemen bewoners zelf meer verantwoordelijkheid en ontplooien zelf activiteiten. In veel gevallen is de gemeente daarbij één van de partners. Er is dan sprake van ‘overheidsparticipatie’. De rol van de gemeente wordt vooral het stimuleren, begeleiden en eventueel toetsen van initiatieven die bewoners of anderen nemen.
– veranderde rol van de burgers. –
Op terreinen zoals zorg, het verenigingsleven en de zorg voor de openbare ruimte wordt meer inzet verwacht van vrijwilligers Tegelijk zijn er ontwikkelingen die er voor zorgen dat het voor bewoners minder vanzelfsprekend is om vrijwilligerswerk te doen. Daar komt bij dat beide partners in een huishouden betaald werk doen en er daardoor minder tijd is voor vrijwilligerswerk. Deze ontwikkelingen beperken de mogelijkheid om zorg te bieden aan de buren of familie of te mee te doen in het verenigingsleven.
Invloed van deze ontwikkeling op Herxen.
Een groot deel van het leven speelt zich buiten Herxen af. Het dorp is in de eerste plaats een plek om te wonen. Ook is er in Herxen meer ‘import’, wat er toe bijdraagt dat het nabuurschap tegenwoordig meer een keuze is dan een noodzaak. Bewoners gaan vaker met elkaar om omdat ze dezelfde belangen en interesses hebben en minder omdat ze elkaars buren zijn. Dat hoeft niet per definitie te betekenen dat hierdoor de leefbaarheid en bereidheid om mee te doen in het verenigingsleven terugloopt. Wij signaleren eerder het tegenovergesteld. Een veronderstelling om dit te verklaren is; “hoe meer er van buiten aan Herxen getrokken wordt hoe groter de behoefte wordt het goed te hebben met elkaar”. Herxernaren ervaren hun dorp dan ook als een veilige omgeving zowel op gebied van criminaliteit als sociaal maatschappelijk. De cohesie in het dorp is dan ook sterk te noemen. Een mooi voorbeeld is dat de inwoners van Herxen alle Herxernaren als hun buren beschouwen. Het is dus aardig om vast te stellen dat elke Herxernaar heeft dus 154 huishoudens als buren.
Waartoe moet deze visie leiden:
De visie is tot als volgt stand gekomen:
Het vervolg van de visie vindt zijn doorgang op basis van drie pijlers:
– Kennismaking met Herxen. –
Het karakter van Herxen en de Herxernaren in de woorden van de Herxernaren zelf.
Herxen is het belangrijkst, er zijn geen echte Herxernaren meer,
divers, wat voor elkaar over hebben,
betrokken, eigenzinnig,
behulpzaam, voor wat hoort wat,
vriendelijk, star,
belangstellend, op zichzelf,
actief, rustig,
gemoedelijk, nuchter,
inventief, toegankelijk,
sociaal, prettig dorp,
gereserveerd, groeten altijd,
aanpakkers, afwachtend,
menselijk, goed,
mooi, klein,
saamhorig, doeners,
recht door zee, gezellig,
zelfredzaam, betrokken,
staan klaar voor elkaar, eenvoudig,
gemeenschapszin, bier,
open, ons kent ons,
daadkrachtig, behulpzaam,
zelfstandig, lekker laten leven,
voor elkaar klaar staan, trots,
liefhebbers van de natuur, hoeft niet altijd wat te kosten,
hebben iets voor elkaar over, dorps,
verscheidenheid, noaberschap,
veelzijdig, introvert,
gezellig, doeners,
rustig, handen uit de mouwen,
goede sociale omgang, wil rust en ruimte,
iedereen staat voor elkaar klaar, eigenwijs,
eigenzinnig, tolerant,
streekmens, allemaal import,
gemakkelijke mensen, gastvrij,
-Ligging van het dorp-
Herxen ligt ten noorden van Wijhe en grenst in het Noorden aan het dorp Windesheim (gem. Zwolle), in het Westen aan de IJssel met aan de overkant de buurtschap Marle (eveneens gem. Olst-Wijhe) en in het Oosten aan de Rijksstraatweg 337
-Inwoners in getallen-
Herxen heeft 435 inwoners met een bevolkingsdichtheid van 50 inwoners per vierkante kilometer. Deze 435 inwoners bestaan uit 235 mannen en 200 vrouwen. De leeftijdscategorie 45 t/m 64 jaar is met 34.5% het sterkst vertegenwoordigd. Herxen telt 155 huishoudens met een gemiddelde grootte van 2.8 gezinsleden. Van deze 155 huishoudens hebben er 75 kinderen en hebben 50 huishoudens geen kinderen. De resterende 30 huishoudens betreft 1-persoonshuishoudens.
Verdeling op basis van leeftijd:
00 – 14 jaar 17.2% , 15 – 24 jaar 17.2% , 25 – 45 jaar 23.0% , 46 – 65 jaar 34.5% , 65 en ouder 11.5%.
-Herxen in Hectare’s-
Herxen bestrijkt een gebied van 937 hectare, waarvan. Waarvan 879 hectare land en 58 hectare aan meren, sloten en andere wateren. Per vierkante kilometer wonen er gemiddeld 50 personen
Historie
– Oude vermeldingen-
Herksen, Ca. 1310 Herxze, Hercsem, Herxe, Herchse, 1583 Harxen, 1792 (doopboek) Harksen, Harxen, 1801 Herkzen, 1840 Herxen.
-Belangrijk man-
In het naburige dorp Windesheim ligt het graf van Dirk van Herxen (eind 14 eeuw). Deze Dirk van Herxen was een van de grote drie namen samen met Thomas a Kemphis en Geert de Grote. Volgens Dhr. Mink de Vries (schrijver) was Dirk van Herxen de organisator achter de moderne devotie.
-Naamsverklaring-
Volgens een voorzichtige veronderstelling van J.G.J. van Boomsma zou er in oude tijden ten zuiden van Swol (= Zwolle) een aanzienlijke man, genaamd Haarke hebben geleefd. Herxen zou een afgeleide zijn van ‘de woonplaats van Haarke’. Wiens naam zou voortleven in de buurtschappen Harkulo of Herkulo (= loo of bos van Haarke) en tevens in de buurtschapsnaam Herxen, dat dan zijn woonplaats oftewel “heim” zou zijn geweest. De oorspronkelijke vorm van de naam Herxen zou voorzichtig te herleiden zijn tot de hypothetische vorm Haarkesheim, welke vorm zou zijn verbasterd via Haarkesum, Haarksum en Harksen tot de huidige spelling. Als dit zo is geweest in het begin van onze jaartelling of aan het begin van de middeleeuwen zal hij zijn woning hebben gehad op een van de zogeheten IJsselduinen, Noordberg, Zuidberg, of op de hoogte waar later het aanzienlijke huis Herxen of Hogerbeecke zou staan.
Betrokken inwoners.
De bewoners geven Herxen haar karakter. Door hun inzet voor het dorp blijven sociale verbanden voelbaar en zichtbaar. Het merendeel van de bewoners zegt gehecht te zijn aan het dorp. Veel van de bewoners doen vrijwilligerswerk en dragen zo bij aan de leefbaarheid van het dorp. Hun werk is onder andere zichtbaar rond activiteiten en evenementen. Vrijwilligerswerk is nu en in de toekomst onmisbaar. Zo zet het Plaatselijk Belang Herxen zich in voor de belangen van de mensen en voor het in stand houden van de leefbaarheid in Herxen en omgeving. Het Herxerfeest, Appelpersdag, beachvolleybal, blij dat ik glij en de tichelgatenloop zijn voorbeelden van succesvolle evenementen van het dorp.
Verenigingen:
– Belangenverenigingen:
stichting “Plaatselijk Belang Herxen” heeft tot doel heeft op te kunnen komen voor de belangen van de Herxenaren heeft Plaatselijk Belang regelmatig contact met de gemeente Olst-Wijhe en andere (overheids)organisaties.
stichting “Vrienden van de Tiggelgaten” heeft tot doel om de tiggelgaten te beschermen, te onderhouden en te promoten (samenwerking Herxen Windesheim en Harculo).
stichting Dorpshuis Herxer Marke / De huiskamer van Herxen met terras, café en feest- en vergaderzalen.
– Sportverenigingen:
Voetbalvereniging “F.C. Herxen”
Biljart vereniging
Jeu de Boules vereniging
Klaverjas vereniging
Dartvereniging
IJsvereniging “Trio vooruit” (samenwerking Herxen Windesheim en Harculo).
-Cultuurverenigingen:
Toneel vereniging “De Markespelers”
Brasband (feestband) “Heur ons is” (samenwerking Herxen Windesheim en Harculo)
-Bedrijfsvereniging:
“Tiggelspoor” (samenwerking Herxen Windesheim en Harculo)
– Overige verenigingen:
“Motormoat’n Club Gasderop” (samenwerking Herxen Windesheim en Harculo)
– Evenementencommissie Herxen organiseert jaarlijks diverse evenementen.
– Feestcommissie Herxen organiseert jaarlijks in het 3e weekend van juni het Herxer Feest.
Evenementen en activiteiten.
– De Evenementencommissie Herxen organiseert jaarlijks:
Jaarwisseling, Winterbarbecue, Dropping, Toneel, Paasvuur, Kanovaren, Viswedstrijd, Fiets hem erin en Sinterklaas. Voor de 55-plussers is er wekelijks gymnastiek op maandagmorgen, en op woensdagmiddag soos. Ook zorgt de evenementencommissie ervoor dat er jaarlijks een kerstboom bij het Dorpshuis komt te staan.
– Beachvolleybal Herxen (1e zaterdag van juni).
-Tiggelgatenloop Herxen-Windesheim (1e vrijdag van juni.) (samenwerking Herxen Windesheim en Harculo)
– Herxerfeest.
Gedurende drie dagen, van vrijdag tot en met zondag, wordt een compleet programma aangeboden voor jong en ouder. Het duo Gratis en veur Niks op de vrijdagavond is inmiddels een traditie, gevolgd door muziek. Op zaterdag is er een kleinveemarkt, kindermiddag, en ’s avonds live muziek verzorgt door een band. Op zondagmorgen is er een kindervoetbalwedstrijd: “de streekderby tussen Herxen en Windesheim”, en ’s middags wordt er een survivalrun georganiseerd.
– Appelpersdag (oogstdag). ( de laatste vrijdag in september)
Op deze dag wordt de appeloogst geperst tot appelsap. Omlijst met onder andere: live muziek, mini streek markt, en een appeltaartenbakwedstrijd.
-Schaatsen-
Bij voldoende ijsdikte in de Tiggelgaten worden er voorzieningen aangelegd: Koek en zopie tent, de baan wordt geveegd, parkeerbeheer, verlichting en een toertocht.
Bezienswaardigheden:
-Ten noorden van Herxen ligt natuurreservaat Tichelgaten met o.a. zogeheten kleigaten. Het
natuurreservaat staat onder meer bekend om de vele ganzen die er overwinteren. Ook de zeldzame
roerdomp en het ijsvogeltje kun je hier nog aantreffen. Eind 2012 is in de Tichelgaten een
buurtboomgaard aangelegd, bedoeld om oude glorie weer nieuw leven in de te blazen. (Herxen
stond bekend, net als Harculo en Windesheim, om de vele fruitbomen.) De kleigaten hebben ook
grote bekendheid gekregen door de goede schaatsvoorzieningen verzorgd door de ijsvereniging
Trio-vooruit. –
Ten westen van Herxen ligt de IJssel. De dijk met fiets/wandelpad die langs het dorp loopt trekt veel
bezoeker door de mooie vergezichten over de IJsselvallei.
-Bij binnenkomst van Herxen vanaf de Rijksstraatweg staat direct na het spoor het een markant
gebouw. Dit gebouw is het gezicht van Herxen en is momenteel in gebruik als dorpshuis wat ook wel
de huiskamer van Herxen wordt genoemd. Het is een karakteristiek pand uit de midden 19 eeuw
wat oorspronkelijk een school gebouw was.
Recreëren ( Wandelpaden):
– Langeafstands-Wandelroute het Maarten van Rossumpad en fietsroute LF 3 (Hanzeroute) komen
door het dorp.
– Kuierroute Boerhaar – Wijhe – Herxen – Elshof start bij café-restaurant Logtenberg in het centrum
van Boerhaar.
– ‘Laarzenpad’ naar de IJssel.
Digitaal bezoek:
– Herxen in beeld
Op deze site kunt u recente en oudere foto’s en video’s van het dorp bekijken.
– Herxen.nl:
Algemene site van en over Herxen.
KOMENDE ACTIVITEITEN